Łuszczyca to przewlekła choroba autoimmunologiczna skóry, która objawia się charakterystycznymi czerwono-brunatnymi grudkami pokrytymi srebrzystymi łuskami. Dotyka około 2% Europejczyków i może pojawić się w każdym wieku [1]. Zaburzenie to znacząco wpływa na jakość życia pacjentów, dlatego wczesne rozpoznanie objawów i wdrożenie odpowiedniego leczenia ma kluczowe znaczenie.
Czym jest łuszczyca i jakie są jej przyczyny?
Łuszczyca to nie tylko problem kosmetyczny – to przewlekła choroba zapalna o podłożu autoimmunologicznym. W jej przebiegu dochodzi do zaburzonej reakcji układu odpornościowego, która prowadzi do nieprawidłowo przyspieszonego cyklu odnowy komórek skóry [1][4]. Podczas gdy u zdrowej osoby proces ten trwa około 28 dni, u chorych na łuszczycę skraca się do zaledwie 3-4 dni [4].
Na rozwój łuszczycy wpływają zarówno czynniki genetyczne, jak i środowiskowe. Badania wskazują na dziedziczny charakter choroby – ryzyko rozwoju łuszczycy wzrasta, gdy choruje ktoś z najbliższej rodziny [1]. Do czynników wyzwalających lub zaostrzających objawy należą:
– Infekcje (szczególnie paciorkowcowe)
– Przewlekły stres
– Urazy mechaniczne skóry (tzw. objaw Koebnera)
– Palenie tytoniu
– Niektóre leki
– Zmiany hormonalne
– Czynniki klimatyczne [1][4]
Warto podkreślić, że łuszczyca nie jest chorobą zakaźną – nie można się nią zarazić poprzez kontakt z osobą chorą [4].
Charakterystyczne objawy łuszczycy
Podstawowym objawem łuszczycy są czerwone lub czerwono-brunatne grudki i tarczki pokryte srebrzystymi łuskami [1][2]. Te charakterystyczne zmiany skórne najczęściej pojawiają się symetrycznie na:
– Łokciach
– Kolanach
– Owłosionej skórze głowy
– Okolicy krzyżowej [1][4]
Zmiany mogą jednak występować na całym ciele, włącznie z paznokciami, dłońmi, stopami i okolicami intymnymi [4]. Charakterystyczną cechą łuszczycy jest objaw Auspitza, polegający na punktowym krwawieniu po zdrapaniu łuski [2]. Pacjenci często zgłaszają również świąd, pieczenie lub ból zajętych obszarów [2][4].
Łuszczyca może przebiegać z okresami zaostrzeń i remisji. U niektórych osób objawy są łagodne i ograniczone do niewielkich obszarów skóry, podczas gdy u innych choroba ma ciężki przebieg, obejmując znaczną powierzchnię ciała [1][4].
Rodzaje łuszczycy i ich specyficzne cechy
Łuszczyca występuje w kilku odmianach klinicznych, różniących się charakterem zmian skórnych, lokalizacją oraz przebiegiem [2][5]:
1. Łuszczyca plackowata (pospolita) – najczęstsza postać, stanowiąca około 80% przypadków. Charakteryzuje się dobrze odgraniczonymi, czerwonymi tarczkami pokrytymi srebrzystymi łuskami [2].
2. Łuszczyca brudźcowa (odwrócona) – zmiany lokalizują się w fałdach skórnych (pachwiny, doły pachowe, okolice pod piersiami), są czerwone, wilgotne, często bez typowego łuszczenia [2][5].
3. Łuszczyca zadawniona – zmiany są grube, masywne, często z nadżerkami i pęknięciami [2].
4. Łuszczyca wysiewna – charakteryzuje się licznymi, drobnymi zmianami rozsianymi po całym ciele, często występuje po infekcjach paciorkowcowych [2][5].
5. Łuszczyca krostkowa – najcięższa odmiana, z obecnością jałowych krost na skórze [2][5].
6. Łuszczyca erytrodermiczna – zajmuje niemal całą powierzchnię skóry, stanowi zagrożenie dla życia [2][5].
7. Łuszczyca paznokci – objawia się punktowymi zagłębieniami, przebarwieniami, zgrubieniem i oddzielaniem się płytki paznokciowej [2][5].
8. Łuszczyca stawowa (łuszczycowe zapalenie stawów) – poza zmianami skórnymi występuje zapalenie stawów, które może prowadzić do ich deformacji [3][5]. Dotyka około 30% pacjentów z łuszczycą [5].
Jak diagnozuje się łuszczycę?
Rozpoznanie łuszczycy opiera się przede wszystkim na charakterystycznym obrazie klinicznym zmian skórnych i wywiadzie medycznym [2][3]. Doświadczony dermatolog zwykle jest w stanie postawić diagnozę już podczas badania fizykalnego, oceniając:
– Wygląd zmian skórnych
– Ich lokalizację
– Obecność charakterystycznych objawów, jak objaw Auspitza (punktowe krwawienie po zdrapaniu łuski) [2][3]
W przypadkach wątpliwych lub atypowych postaci łuszczycy wykonuje się biopsję skóry z badaniem histopatologicznym [2][3]. Pomocne mogą być również badania dodatkowe:
– Dermatoskopia – pozwala na dokładniejszą ocenę zmian skórnych
– Badania laboratoryjne – szczególnie przy podejrzeniu łuszczycy stawowej (markery stanu zapalnego)
– Badania obrazowe stawów – przy łuszczycy stawowej [3][4]
Diagnostyka różnicowa obejmuje inne choroby przebiegające z czerwonymi, łuszczącymi się zmianami skórnymi, jak wyprysk, liszaj płaski, grzybica skóry czy toczeń rumieniowaty [3].
Metody leczenia łuszczycy
Leczenie łuszczycy ma charakter przewlekły i wymaga indywidualnego podejścia. Celem terapii jest złagodzenie objawów, wydłużenie okresów remisji i poprawa jakości życia pacjenta [1][5]. Wybór metody leczenia zależy od:
– Nasilenia objawów
– Lokalizacji zmian
– Wieku pacjenta
– Chorób współistniejących
– Wcześniejszych terapii i odpowiedzi na nie [1][5]
Dostępne metody leczenia obejmują:
1. Leczenie miejscowe:
– Preparaty keratolityczne (zawierające kwas salicylowy, mocznik) – usuwają nadmiar łusek
– Kortykosteroidy – działają przeciwzapalnie
– Pochodne witaminy D3 (kalcypotriol) – normalizują proces rogowacenia
– Retinoidy (tazaroten) – regulują proces rogowacenia
– Inhibitory kalcyneuryny – stosowane głównie w łuszczycy twarzy i okolic intymnych [1][5]
2. Fototerapia:
– UVB o wąskim spektrum (311 nm) – najczęściej stosowana
– PUVA (psoralen + UVA) – fotochemioterapia z użyciem fotouczulacza
– Terapia światłem lasera ekscymerowego [1][5]
3. Leczenie ogólne:
– Metotreksat – lek immunosupresyjny pierwszego wyboru
– Cyklosporyna A – lek immunosupresyjny
– Acytretyna – retinoid doustny
– Apremilast – inhibitor fosfodiesterazy-4 [1][5]
4. Leki biologiczne:
Stosowane w ciężkich przypadkach opornych na inne metody leczenia. Należą do nich:
– Inhibitory TNF-alfa (etanercept, infliksymab, adalimumab)
– Inhibitory IL-12/23 (ustekinumab)
– Inhibitory IL-17 (sekukinumab, iksekizumab)
– Inhibitory IL-23 (guselkumab, ryzankizumab) [5]
Życie z łuszczycą – jak sobie radzić na co dzień?
Łuszczyca to choroba przewlekła, która może znacząco wpływać na jakość życia. Oprócz leczenia farmakologicznego, istotne są działania profilaktyczne i odpowiednia pielęgnacja skóry [1][4]:
– Regularne nawilżanie skóry – stosowanie emolientów zapobiega wysuszeniu i pękaniu skóry
– Łagodne mycie – używanie delikatnych, bezzapachowych preparatów myjących
– Unikanie czynników drażniących – niektóre kosmetyki, detergenty czy tkaniny mogą zaostrzać objawy
– Odpowiednia dieta – ograniczenie alkoholu, tłuszczów nasyconych i cukrów prostych
– Radzenie sobie ze stresem – techniki relaksacyjne, aktywność fizyczna
– Unikanie urazów skóry – mogą prowadzić do pojawienia się nowych zmian (objaw Koebnera)
– Ochrona przed nadmiernym nasłonecznieniem – w umiarkowanych dawkach słońce może pomóc, ale oparzenia słoneczne mogą zaostrzyć objawy [1][4]
Aspekt psychologiczny choroby jest równie ważny jak fizyczny. Widoczne zmiany skórne mogą powodować obniżenie samooceny, stres oraz problemy w relacjach społecznych i zawodowych. Wsparcie psychologiczne, grupy wsparcia i edukacja na temat choroby mogą pomóc w akceptacji i radzeniu sobie z łuszczycą [4].
Podsumowanie
Łuszczyca to przewlekła choroba autoimmunologiczna wymagająca kompleksowego podejścia diagnostyczno-terapeutycznego. Charakterystyczne czerwono-brunatne grudki pokryte srebrzystymi łuskami mogą pojawić się w różnych miejscach ciała, najczęściej na łokciach, kolanach, głowie i okolicy krzyżowej [1][4].
Choroba nie jest zakaźna, ale ma podłoże genetyczne i może być wyzwalana przez różne czynniki środowiskowe [1]. Dotyka około 2% Europejczyków w każdym wieku, często rozpoczynając się między 16 a 22 rokiem życia lub między 55 a 60 rokiem [1][4].
Leczenie łuszczycy jest zindywidualizowane i długotrwałe, obejmujące zarówno terapie miejscowe, fototerapię, jak i leczenie ogólne [1][5]. Oprócz farmakoterapii, kluczową rolę odgrywa odpowiednia pielęgnacja skóry i styl życia [1][4].
Choć łuszczyca jest chorobą nieuleczalną, współczesna medycyna oferuje coraz skuteczniejsze metody kontrolowania jej objawów, pozwalające pacjentom na prowadzenie normalnego życia zawodowego i społecznego.
Źródła:
[1] https://www.doz.pl/czytelnia/a12758-Luszczyca__czym_jest_i_jak_sie_ja_leczy_Jak_pielegnowac_skore_luszczycowa
[2] https://www.alab.pl/centrum-wiedzy/luszczyca-rodzaje-objawy-rozpoznanie-leczenie/
[3] https://telemedi.com/pl/poradnik/jak-diagnozuje-sie-luszczyce/
[4] https://www.ducray.com/pl-pl/lp/blog/jak-rozpoznac-luszczyce-objawy-leczenie-poczatki-luszczycy
[5] https://www.mp.pl/pacjent/dermatologia/choroby/chorobyskory/74363,luszczyca
Beauty & Balance Clinic to wyjątkowa przystań dla poszukujących równowagi między profesjonalną wiedzą a codzienną pielęgnacją. Stworzony przez zespół ekspertów – kosmetologów, dermatologów i pasjonatów naturalnych metod dbania o urodę – nasz portal przemienia chaotyczny świat porad beauty w uporządkowaną podróż ku świadomej trosce o siebie.